Firma jest jak żywy organizm, który przechodzi przez różne etapy rozwoju. Każdy etap niesie ze sobą nowe wyzwania i możliwości, a także wymaga odpowiednich strategii i umiejętności. Podobnie jak człowiek, firma musi się uczyć, dostosowywać i rozwijać, aby sprostać zmieniającym się warunkom rynkowym i oczekiwaniom klientów.
Rozwijanie firmy – samozatrudnienie to dopiero początek długiej drogi do osiągnięcia sukcesu biznesowego
Zaczynasz niesamowitą przygodę w świecie biznesu, kiedy decydujesz się na odważny krok założenia własnej firmy – SAMOZATRUDNIENIE! Twoja wiara, że praca na własną rękę da Ci nie tylko lepsze dochody, ale także swobodę i niepodległość, jest jak iskierka, która rozpala ogień biznesu. Zapewne jednak już na starcie czujesz, że ta ścieżka wymaga znacznie więcej czasu i zaangażowania niż zwykła praca na etacie… Pojawiają się problemy związane z efektywnym zarządzaniem czasem, a trudność w odmawianiu klientom zmusza Cię do zachowania terminów i jakości.
Dodatkowo, takie problemy jak np. zwłoka w płatnościach od kontrahentów mogą wpłynąć – i to znacząco – na płynność finansową (a w sytuacji, gdy miesięcznie wystawiasz np. 4 faktury sprzedażowe, opóźnienia w płatności za jedną z nich mogą poważnie ograniczyć Twoje wpływy).
W początkowym okresie przedsiębiorcy często łączą samozatrudnienie z pracą na etacie, próbując zrównoważyć koszty m.in. w postaci składek ZUS. W praktyce jest to naprawdę spory wysiłek, tzn. czas:
- intensywnej nauki rozliczeń podatkowych,
- pozyskiwania klientów,
- nabywania umiejętności w zakresie sprzedaży i obsługi klienta,
- radzenia sobie z zarządzaniem własnym czasem.
| Młody przedsiębiorca na etapie samozatrudnienia zdobywa pierwsze szlify w pozyskiwaniu klientów, planowaniu strategii rozwoju i skutecznym zarządzaniu finansami. |
Wybór między pozostaniem na samozatrudnieniu, powrotem do etatu czy też zatrudnieniem pracownika jest na tym etapie jeszcze dość prosty (abstrahując od kwestii stricte finansowych, a mianowicie tego, czy wystarczy pieniędzy na zatrudnienie nowej osoby).
| W Polsce ponad połowa istniejących firm działa w formie samozatrudnienia, a przedsiębiorcy głównie oferują usługi. Pierwszy etap to nie tylko czas nauki, ale również budowy bazy klientów i głębszego zrozumienia potrzeb rynku. Opanowanie umiejętności w zakresie marketingu staje się kluczowe, jeśli zależy Ci na tym, aby zbudować solidne podstawy dla swojego biznesu. |
Okres dzieciństwa, czyli mała firma (ale już nie mikro)
Następnie przechodzimy do etapu „dzieciństwa”, w którym przedsiębiorca zdobywa stałą siedzibę, pracowników, a wraz z nimi wzrasta poziom odpowiedzialności… a sama firma nie jest jeszcze tak duża i stabilna, by przedsiębiorca mógł odetchnąć i podróżować dookoła świata. Wciąż jeszcze jest to czas eksperymentów, błędów, inwestycji w nowe sprzęty, brania kredytów i pułapki myślenia, że „jesteś od wszystkiego”.
W tym okresie kluczowe staje się:
- budowanie bazy klientów,
- skupienie się na strategiach marketingowych,
- pełne zrozumienie potrzeb klientów.
To również czas nauki tworzenia efektywnych systemów wynagrodzeń i skutecznego zarządzania zespołem (bo pracownicy zwykle się już wtedy pojawiają).
Zwykle jest to okres rosnącej popularności firmy i świadomości brandu w oczach klientów, ale równocześnie zyski mogą być lokowane w różnych obszarach, co wpływa – niekoniecznie pozytywne – na płynność finansową.
W tym okresie sprawne zarządzanie rosnącym zespołem staje się kluczowym wyzwaniem, podobnie zresztą jak utrzymanie płynności finansowej (może stać się to zagrożeniem np. dlatego, że przedsiębiorca ponosi stałe koszty z tytułu zatrudnienia). Tworzenie kadry menedżerskiej oraz rozwijanie kompetencji z zakresu zarządzania stają się kluczowe, aby firma mogła skutecznie rozwijać się.
Etap ten to okres dynamicznego rozwoju firmy, ale zwiększona liczba pracowników i procesów może wpływać na jakość obsługi klientów (niestety – negatywnie; to właśnie dlatego często można znaleźć w sieci utyskiwania na jakość usług świadczonych przez dynamicznie rozwijające się podmioty).
Pojawia się potrzeba efektywnego zarządzania chaosem, wprowadzania skutecznych procedur i zatrudniania odpowiedzialnych menedżerów. Kluczowe stają się procesy w organizacji (w tym np. sprawny przepływ dokumentów czy towarów w ramach gospodarki magazynowej), struktura organizacyjna (i zbyt duża, i zbyt mała liczba kierowników to nic dobrego dla przedsiębiorstwa) oraz ścisła kontrola zasad oraz standardów jakości.
Etap „dorosłości” – firma jest już duża… ale wcale nie oznacza to końca problemów
Etap, gdy przedsiębiorcy udało się już osiągnąć sukces biznesowy, co przyczyniło się do jej wzrostu, to tylko pozornie czas stabilizacji; w praktyce wiąże się on z ryzykiem korporacyjnym oraz potencjalną utratą… ducha przedsiębiorczości (tak, dokładnie tak). Pracownicy mogą bowiem skupić się na utrzymaniu swoich stanowisk zamiast na dążeniu do rozwoju firmy, a i przedsiębiorcy nierzadko tracą wówczas tę iskrę zapału, którą mieli jeszcze kilka lat temu.
| Na etapie, kiedy firmie udało się rozwinąć, paradoksalnie sporym wyzwaniem jest wskrzeszenie ducha przedsiębiorczości i nowej energii w organizację. |
Etap ten to czas, w którym firma osiąga pewien poziom stabilności, a tempo wzrostu może być niestety znacznie mniej imponujące. Jest to także okres, w którym pojawia się ryzyko korporacyjne, a mnogość procedur i liczebność kadry są czynnikami, które mogą sprawić, że pracownicy będą mniej zainteresowani poszukiwaniem nowych, innowacyjnych rozwiązań. W efekcie firma może stracić swój pierwotny duch przedsiębiorczości, co przełoży się na stagnację i brak konkurencyjności.
Na tym etapie ważne jest zrozumienie, że utrzymanie ducha przedsiębiorczości nie oznacza lekceważenia procedur czy zasad, ale raczej zachęcania do:
- elastyczności,
- innowacyjności,
- otwartości na nowe pomysły.
Rola firmy
Wyzwaniem staje się więc zredefiniowanie roli firmy, by utrzymać równowagę między strukturą korporacyjną a zdolnością do dostosowania się do zmian rynkowych.
Na tym etapie może pojawić się również potrzeba myślenia o przyszłości i przygotowania następców. Proces ten wymaga przemyślanego planowania sukcesji, delegowania odpowiedzialności oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia. Brak tego typu działań może zagrozić firmie utratą strategicznego kierunku oraz spadek efektywności.
| Zagrożenia dla firm
Na wczesnym etapie rozwoju:
Kiedy zaś firma jest już większa, pojawia się ryzyko:
|
Każda firma może upaść… również globalny gigant
Każda firma, bez względu na rozmiar czy pozycję na rynku, narażona jest na ryzyko upadku, a historia biznesu obfituje w przykłady potężnych przedsiębiorstw, które musiały zmierzyć się z klęską. Jednym z takich charakterystycznych przypadków jest historia firmy Kodak, która przez lata była światowym liderem w branży fotograficznej… jednak do czasu.
Kodak, założony w 1888 roku, odegrał kluczową rolę w rozwoju fotografii. Podmiot ten był pionierem w dziedzinie filmów i aparatów fotograficznych, zdobywając nie tylko ogromną popularność, ale i status kultowej marki. W latach 70. i 80. XX wieku Kodak wciąż był jednym z najważniejszych graczy na rynku fotograficznym, zatrudniając tysiące pracowników i ciesząc się uznaniem konsumentów. Nazywanie go liderem na rynku nie było absolutnie żadną przesadą.
Jednakże, wraz z nadejściem cyfrowej rewolucji w fotografii w latach 90., Kodak zaczął tracić na znaczeniu. Mimo posiadania kluczowych patentów związanych z technologią cyfrową firma nie zdołała dostosować się do zmieniających się trendów rynkowych. Paradoksalnie, to właśnie wynalezienie aparatu cyfrowego przez własnych inżynierów przyspieszyło proces upadku, ponieważ Kodak skoncentrował się zbyt mocno na tradycyjnym modelu biznesowym i niechęci do wdrażania innowacyjnych produktów na rynku.
Firma straciła dominującą pozycję na rynku, a w 2012 roku ogłosiła bankructwo. Przez lata zaniedbywano rozwijanie nowoczesnych technologii, co skutkowało tragicznym finałem dla jednego z największych graczy branży fotograficznej.
Historia Kodaka jest ważnym przypomnieniem, że nawet najpotężniejsze firmy, jeśli nie adaptują się do zmian w otoczeniu biznesowym, mogą doświadczyć upadku. To ostrzeżenie dla innych przedsiębiorstw, by pozostawały elastycznymi, innowacyjnymi i gotowymi na adaptację do dynamicznych zmian rynkowych. Dla każdej firmy, niezależnie od skali, kluczowe jest utrzymanie umiejętności dostosowywania się do nowych warunków, aby uniknąć losu, jaki spotkał giganta, jakim był Kodak.
Podsumowanie
Pierwszy etap rozwoju firmy to narodziny. To czas, kiedy przedsiębiorstwo powstaje z pomysłu, pasji lub zidentyfikowania potrzeb rynkowych, których inne podmioty jeszcze nie zaspokoiły. W tym okresie firma jest bardzo wrażliwa i podatna na błędy. Wyzwaniem jest znalezienie pierwszych klientów, zbudowanie wiarygodności i zaufania, a także zapewnienie odpowiedniego finansowania. Firma musi również wybrać odpowiednią formę prawną, zarejestrować działalność i rozliczać się z podatków. To czas pełen entuzjazmu, ale również niepewności i ryzyka.
Drugi etap rozwoju firmy to dzieciństwo. To czas, kiedy podmiot zaczyna się stabilizować i rosnąć. W tym okresie firma zdobywa stałą bazę klientów, zatrudnia pierwszych pracowników i inwestuje w rozwój produktów lub usług. Wyzwaniem jest wówczas utrzymanie jakości produktów, terminowości i zadowolenia klientów, a także sprawne zarządzanie zespołem i finansami. Firma musi również dbać o rozwój kompetencji, wizerunku i relacji z otoczeniem. To czas pełen dynamiki, ale również stresu i konfliktów.
Trzeci etap rozwoju firmy to dojrzewanie. To czas, kiedy firma osiąga pewien poziom dojrzałości i stabilności. W tym okresie firma ma ugruntowaną pozycję na rynku, lojalnych klientów i pracowników, a także stabilne zyski i płynność finansową. Wyzwaniem jest utrzymanie konkurencyjności, innowacyjności i elastyczności, a także zarządzanie zmianami i kryzysami. Firma musi również dbać o rozwój strategiczny, organizacyjny i kulturowy. To czas pełen sukcesów, ale również zagrożeń i wyzwań.
Każdy etap rozwoju firmy wymaga od przedsiębiorcy odpowiedniej wizji, misji i celów, a także adekwatnych zasobów, narzędzi i wsparcia. Podobnie jak człowiek, firma musi się ciągle uczyć, rozwijać i dostosowywać, aby sprostać zmieniającym się warunkom i oczekiwaniom. Tylko wtedy firma może przetrwać i prosperować w dynamicznym świecie biznesu.
FAQ
Jakie są najważniejsze wyzwania na etapie samozatrudnienia?
Na etapie samozatrudnienia przedsiębiorca musi stawić czoła problemom związanych z efektywnym zarządzaniem czasem, pozyskiwaniem klientów, nabywaniem umiejętności w zakresie sprzedaży, obsługi klienta i radzenia sobie z zarządzaniem własnym czasem.
W jakim okresie przedsiębiorcy najczęściej łączą samozatrudnienie z pracą na etacie?
W początkowym okresie przedsiębiorcy często łączą samozatrudnienie z pracą na etacie, aby zrównoważyć koszty, intensywnie uczyć się rozliczeń podatkowych, pozyskiwać klientów, nabywać umiejętności sprzedaży i zarządzania czasem.
Na jakim etapie rozwoju firmy pojawia się ryzyko utraty ducha przedsiębiorczości?
Ryzyko utraty ducha przedsiębiorczości pojawia się na etapie „dorosłości”, gdy firma osiąga pewien poziom stabilności. Wyzwaniem jest wskrzeszenie ducha przedsiębiorczości i zachęcanie do elastyczności, innowacyjności oraz otwartości na nowe pomysły.
Emil Zelma
Zobacz też: